Precies daarover gingen we in gesprek met Sven van As, gedragsspecialist bij Inhealth. Sven is gepromoveerd aan de Radboud Universiteit op de impact van werk op vitaal gedrag. Daarna werkte hij meerdere jaren als adviseur op gedragsverandering voor veel overheidsinstanties.

“Als je wilt dat mensen hun gedrag aanpassen, moet je snappen hoe ze keuzes maken in de hectiek van hun werkdag. Het begint klein, dichtbij en praktisch.”

Drie terugkerende uitdagingen

Wanneer we met organisaties aan de slag gaan, horen we vaak dezelfde geluiden terug. Ondanks de vele goede bedoelingen en initiatieven lukt het niet om gedragsverandering écht van de grond te krijgen. Steeds opnieuw komen we drie hardnekkige uitdagingen tegen.

1. “We hebben een mooi aanbod, maar medewerkers gebruiken het niet”
Veel organisaties bieden hun medewerkers trainingen, apps of programma’s aan. Toch blijft het gebruik in de praktijk vaak achter bij het verwachte resultaat. “De werkelijkheid is dat inspanning kostbaar is”, legt Sven uit. “Zeker wanneer mensen moe of gestrest zijn, vermijden ze elke extra handeling. Als iets moeite kost, haakt men af. Daarom moet je interventies zo dicht mogelijk bij het werk organiseren. Kleine, ingebouwde stappen zijn veel kansrijker dan grote gedragsveranderingen.”

2. “Leuk zo’n training, alleen het effect is maar van korte duur”
Wanneer medewerkers een training volgen, blijkt het resultaat zelden blijvend. “Gedrag is grotendeels onbewust,” zegt Sven. “Na een training denk je nog: dit ga ik doen. Maar in de praktijk blijkt dat dit gevoel snel wegebt. In de thuissituatie zie je dit bijvoorbeeld ook; de verleidelijke bank wint het vaak van het plan om te gaan sporten. Uit onderzoek weten we dat slechts 8 procent van de goede voornemens ook echt wordt waargemaakt. Dat komt omdat ons gedrag voor een groot deel emotioneel en instinctief gestuurd wordt. Wil je dus écht duurzame verandering, dan moet je die onbewuste processen begrijpen en beïnvloeden.”

3. “We willen onze mensen niet nóg meer belasten”
De derde uitdaging draait om de omgeving. Organisaties willen hun medewerkers niet uitputten met nóg meer verplichtingen. Vaak zie je in trainingen bijvoorbeeld juist de mensen die daar ruimte voor hebben en niet diegenen die overlopen en het dus echt nodig hebben. “De sleutel zit ‘m daarom in het aanpassen van de context,” aldus Sven. Die context kan de fysieke of digitale werkomgeving zijn, maar ook gaan over cultuur, beleid of proces. “Wanneer je de werkomgeving slim inricht, wordt het gewenste gedrag vanzelf onderdeel van de dagelijkse praktijk. Dan kost het minder inspanning én levert het meer resultaat op.”

Sven van As

Drie lessen voor duurzame gedragsverandering

Deze drie uitdagingen zijn goed te begrijpen vanuit de sociale psychologie. Wetenschappelijk onderzoek naar menselijk gedrag heeft ons een aantal basislessen geleerd over menselijk gedrag die het fundament vormen van onze aanpak:

    1. Inspanning is kostbaar. Maak het mensen zo gemakkelijk mogelijk om gewenst gedrag te vertonen.
    2. Gedrag is grotendeels onbewust. Wie inzicht krijgt in deze processen, kan ze ook beïnvloeden.
    3. De omgeving is doorslaggevend. Kleine ingrepen in de werkcontext zijn vaak effectiever dan grote programma’s.

“Het gaat niet om sexy, grootse oplossingen. Het zijn juist de kleine, praktische interventies die impact maken – en die achteraf vaak zo logisch lijken dat mensen zich afvragen waarom ze er niet zelf op kwamen.”

Inhealth Gedragsaanpak

Op basis van zeventien jaar ervaring met gedragsverandering op de werkvloer heeft Inhealth een aanpak ontwikkeld die aantoonbaar werkt. Een aanpak die organisaties helpt om van goede bedoelingen naar blijvende verandering te gaan. Deze bestaat uit vier fases, die elkaar logisch opvolgen.

0. Bepalen
In deze fase brengen we scherp in beeld welk gedrag we precies willen veranderen en waarom. Niet elk probleem vraagt om gedragsverandering; soms ligt de oplossing elders. Daarom toetsen we altijd eerst of het vraagstuk daadwerkelijk via gedrag kan worden beïnvloed en of dit gedrag wel te veranderen is.

1. Begrijpen
De volgende stap is begrijpen wat het huidige gedrag verklaart. Waarom doen mensen wat ze doen? Bij Inhealth betekent dit: de haarvaten van de organisatie induiken, observeren hoe het werk écht verloopt en de dagelijkse werkelijkheid leren kennen. Alleen door die context volledig te begrijpen, ontdek je waar het gedrag vandaan komt en waar de ruimte ligt voor verandering.

2. Bouwen
Daarna ontwerpen we een werkcontext die gewenst gedrag als vanzelf uitlokt. Juist door aan te sluiten bij de werkdag zelf, zorg je dat gedragsverandering geen extra last wordt, maar een vanzelfsprekend onderdeel van hoe mensen hun werk doen. Dat kan verrassend eenvoudig zijn: een beslisboom die medewerkers helpt sneller keuzes te maken, of een visuele reminder bij een medicijnbakje die direct tot handelen aanzet. Kleine aanpassingen met grote impact.

3. Bewegen
Tot slot brengen we beweging in het systeem. We zorgen dat de nieuwe gedragingen niet alleen op papier blijven bestaan, maar écht onderdeel worden van de dagelijkse praktijk. We brengen in kaart wat er precies nodig is voor succesvolle implementatie en gaan daarmee aan de slag. Daarbij stemmen we intensief af met betrokkenen, om de ideeën echt te laten passen binnen het dagelijkse werk. Zo groeit gedragsverandering uit tot een duurzame beweging binnen de organisatie.

Blijvende beweging creëren

Door deze aanpak lukt het onze opdrachtgevers om gedragsverandering niet te laten stranden in losse projecten of eenmalige trainingen. Het wordt verankerd in de praktijk van de organisatie. “Dat is uiteindelijk waar het ons om gaat,” besluit Sven. “Dat vitaliteit en inzetbaarheid niet iets extra’s zijn, maar een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks werk.”

​Wil jij in jouw organisatie het verschil maken met gedragsverandering die beklijft? Neem contact op met Sven. Hij denkt graag met je mee.