Laat je stem horen! Weet jij al waar jouw stem naartoe gaat tijdens de verkiezingen op 17 maart? Spelen arbeidsvoorwaarden, vitaliteit en de toekomst van werk ook een belangrijke rol in jouw keuze? De ontwikkelingen gaan snel. Onderwijs, werk/privé balans en digitalisering zijn het afgelopen jaar vanwege de coronacrisis nog meer onder de aandacht gekomen dan ooit tevoren. Geen wonder dus dat partijen hier veel aandacht aan besteden in hun verkiezingsprogramma. Ik bestudeerde verschillende thema’s en hoe partijen hierover denken. Doe er je voordeel mee!
Volgens het RIVM is vijftig procent van de Nederlanders te zwaar. Er werd daarom onderzocht welk effect het invoeren van een suikertaks had in drie andere landen. Nederlandse partijen als ChristenUnie, D66, 50Plus, GroenLinks en PvdA zijn voor de invoering van deze belastingmaatregel op suikerhoudende producten. Bovendien willen VVD, D66, 50Plus en SGP afspraken maken over het gezonder maken van producten, bijvoorbeeld over zout-, suiker- of vetgehaltes. Andere maatregelen die worden genoemd zijn het afschaffen van btw op groente en fruit, het terugdringen van alcoholgebruik, aandacht voor de ‘rookvrije generatie’ en het legaliseren (of juist niet) van softdrugs (zie ook: NOS).
Heel letterlijk genomen zijn het de jongeren die nu worden klaargestoomd om de toekomst van werk te vormen. Dit vraagt om investeringen in het onderwijs, vinden GroenLinks, PvdA en D66: rond de 9 miljard euro meer dan nu. Zo kunnen leraren hogere salarissen krijgen, kunnen klassen worden verkleind, kan de werkdruk omlaag, de kwaliteit van onderwijs omhoog en de kansengelijkheid voor jongeren en studenten worden geborgd. VVD en SGP houden de uitgaven nagenoeg gelijk aan wat al gepland stond.
Schoolplannen beginnen al vanaf dat kinderen geboren worden. Vanaf drie maanden kunnen ze naar de kinderopvang. Veel partijen vinden dat die kinderopvang goedkoper moet, zodat er meer gelijke kansen ontstaan voor werkende ouders. D66, GroenLinks, SP, PvdA, Partij voor de Dieren en 50Plus vinden zelfs dat er in meer of mindere mate gratis kinderopvang zou moeten zijn. VVD, FvD en PVV vinden dat ouders zelf opvang kunnen betalen, al dan niet met een extra overheidsbijdrage.
Vaste contracten zouden de norm moeten zijn en het gebruik van flexibele contracten moet afnemen. Dat vindt bijna elke partij, maar de aanpak daarin verschilt. Zo wordt gesproken over het verkleinen van fiscale verschillen tussen werknemers en zzp’ers, maar ook dat het vaste contract meer flexibiliteit moet bieden. Zo willen VVD en CDA het ontslagrecht vereenvoudigen. De invulling van overige arbeidsvoorwaarden wordt door de meeste partijen nog niet heel concreet ingevuld. Wel komt duidelijk naar voren dat de balans tussen werk en privé een belangrijk thema is, onder andere door digitalisering en de thuiswerkomstandigheden als gevolg van de coronacrisis. Oplossingen voor de toegenomen druk zijn het toekennen van extra verlof (CDA) en meer regie over werktijden en -locatie (GroenLinks). Bovendien pleiten GroenLinks en PvdA voor een wettelijk recht op onbereikbaarheid, terwijl D66 en CDA vinden dat dit geregeld zou moeten worden in de cao.
Bijna iedere partij, behalve FvD, is het ook hier over eens: het minimumloon moet omhoog. D66, GroenLinks, SP, PvdA, CU en Denk willen dit (deels) realiseren door een verhoging van uitkeringen en toeslagen en een verlaging van zorgpremies. Onder andere daardoor zal de ongelijkheid van inkomens afnemen. Bij de VVD neemt het verschil tussen de hoogste en laagste inkomens daarentegen juist toe.
De meningen over uitgaven aan sociale zekerheid, waar bijvoorbeeld de toeslagen, AOW, bijstand en uitkeringen die de overheid aan burgers betaalt onder vallen, zijn verdeeld. Tot verschillen van 20 miljard euro aan toe. De SP staat voor de hoogste verhoging van toeslagen, D66 wil het minst uitgeven aan toeslagen. Dit middels het radicaal hervormen van het toeslagenstelsel. Meerdere partijen (CDA, CU, GroenLinks, PvdA, SP, PvdD, FvD, Denk) staan overigens in meer of mindere mate voor het anders inrichten van ons huidige toeslagenstelsel.
Ook over eigen bijdrages verschillen de partijen van mening. Bij ongewijzigd beleid nemen de totale lasten voor huishoudens gemiddeld met 4,2 miljard euro toe in 2025. Met de plannen van GroenLinks wordt dat nog wat meer: 4,5 miljard. Bij de plannen van D66 zullen huishoudens juist flink minder gaan bijdragen: ruim 20 miljard euro minder dan nu.
Ongelijkheid en discriminatie op de werkvloer is nog altijd een aanwezig thema. 50Plus belicht voornamelijk leeftijdsdiscriminatie en D66 stelt een boete voor bij discriminatie in het werving-en-selectiebeleid. CDA en Partij voor de Dieren pleiten voor het mogelijk maken van anoniem solliciteren, zodat ook onbewuste discriminatie wordt tegengegaan. PvdA wil meer inspecteurs inzetten en stelt een naming and shaming aanpak voor. Er worden ook meerdere punten aangehaald om gendergelijkheid te stimuleren. Van het sneller verkleinen van de loonkloof tussen mannen en vrouwen, een gelijkere verdeling tussen werk en zorgtaken, tot aan meer vrouwen in besluitvormende posities binnen bedrijven en het kabinet. Stemgendergelijkheid.nl geeft een handig overzicht van partijen en hun standpunten met betrekking tot dit thema.
Wat we hier uit kunnen concluderen? Vrijwel iedere partij ziet het belang in van een gezonde arbeidsmarkt en bereidt zich voor op de toekomst. Maar de manier waarop verschilt nogal. Hoe zie jij de toekomst van werk en wat is voor jou belangrijk? En is dit voor jou doorslaggevend bij je stemkeuze? Laat jouw stem horen op 17 maart!
