Pieter van de Haak is schrijver van het boek ‘Wie zorgt dat het goed komt?’ en tevens spreker, inspirator en spellenmaker over het thema eigenaarschap. Tijdens de Course geeft hij een college over eigenaarschap en de betekenis daarvan. Hij trapte zijn college af met: ‘Wat betekent eigenaarschap voor jou?’. In de chatbox van onze online omgeving begonnen veel deelnemers meteen over verantwoordelijkheid. Volgens Pieter kan je je overal wel verantwoordelijk voor vóelen, maar betekent dat niet per se dat je er iets aan doet of kunt doen. Verantwoordelijkheid némen, betekent dat je er ook acties aan verbindt.
Eigenaarschap gaat volgens hem nog een stapje verder. Dit is volgens Pieter het nemen van verantwoordelijkheid en jezelf ergens over ontfermen (motivatie van binnenuit). Je kunt dus beter aan iemand vragen: “Wil jij ervoor zorgen dat het coronavirus zich niet zo snel verspreidt?”, in plaats van: “Wil jij 24 uur per dag thuisblijven en geen andere mensen meer zien?”.
Pieter heeft onderzocht wat men helpt eigenaarschap te tonen en zijn eerste constatering is dat er twee type randvoorwaarden zijn, namelijk:
Als ik kijk naar de aanpak en communicatie van de overheid omtrent de coronacrisis, valt me op dat er inderdaad wordt ingezet op eigenaarschap, met de focus op betekenis geven. De overheidscampagne luidt “alleen samen krijgen we corona onder controle”. De overheid geeft een voorbeeld van gewenst gedag, namelijk dat burgers willen helpen. Deze drempel om tot actie over te gaan maken zij zo laag mogelijk door burgers te voorzien van simpele, heldere richtlijnen, infographics en video’s. Zo wordt het mogelijk om naast de intentie om te willen helpen ook zoveel mogelijk te kunnen helpen.
Vorige week kwam er een aanscherping van de maatregelen. Maar ook deze laten nog veel regelruimte voor interpretatie. Er wordt ook overzicht gecreëerd: de vele video’s die circuleren maken duidelijk welke rol je als individu speelt in het grotere geheel, hoe jouw individuele gedrag kan bijdragen aan ‘flatten the curve’. De transparantie van het RIVM over de dagelijkse cijfers zorgt er ook voor, dat voor iedereen duidelijk is wat de gevolgen zijn. De meeste van ons vóelen dat het echt aan ons zelf is, maar we hebben we er ook vertrouwen in, dat onze zorgverleners en mensen in vitale beroepen tijdens deze crisis voor ons klaar staan, wanneer het toch misgaat.
Het lijkt er dus op dat er in Nederland aan best wat randvoorwaarden voor eigenaarschap wordt voldaan tijdens deze coronacrisis. De Volkskrant schrijft in haar artikel ook: “Je hebt draagvlak nodig om het te laten werken. Als 99 procent zich aan de regels houdt, heb je al veel impact. Een onderzoek van bureau Motivaction, dat afgelopen weekend is uitgevoerd, lijkt dit te bevestigen. Volgens het onderzoek krijgt het beleid hier meer steun dan in omringende landen.”
Onze collega en tevens docente Martine Themmen wijst ons tenslotte op het risico van eigenaarschap. Dat is namelijk een wijzende vinger om verantwoordelijkheid kenbaar te maken. Het kan hierbij helpen om kritisch en concreet te blijven over wat er precies wordt gevraagd, welke gedragingen er worden verwacht in de context van duurzame inzetbaarheid. Je kunt je collega’s helpen om ze zelf na te laten denken over waar ze eigenaarschap over tonen en waarom. Duidelijke voorbeelden en verhalen van anderen kunnen hierbij helpen. Martine komt daarom met een andere definitie van eigenaarschap: “Bewust en wijselijk omgaan met onze persoonlijke en morele vrijheid”. En dat is volgens mij precies wat we nu met zijn allen moeten doen, met de vrijheden die we nog wél hebben tijdens deze coronacrisis. Om in termen van de huidige overheidscampagne te blijven spreken: ‘alleen samen’ kunnen we zorgen voor meer eigenaarschap, oftewel zelfleiderschap.
Meer lezen over eigenaarschap in organisaties? Lees hier de whitepaper van Martine.
