We zijn allemaal opgegroeid met de gedachte dat economische groei dé heilige graal is. Tijdens economische stilstand of zelfs crisis, bevriest de gehele maatschappij. Mensen verliezen hun banen, huizen staan onder water en we consumeren minder. Want in het nieuws en de politiek wordt stagnatie, of zelfs recessie van de economie, als zeer onwenselijk gezien. Om de economie draaiende te houden, is dus constante en lineaire groei het hoogste doel. Hetzelfde geldt voor bedrijven: het aankomende jaar moet nog beter zijn dan de vorige en marges moeten altijd meer en meer. Econome Kate Raworth pleit voor een andere kijk op economisch succes en pioniert met haar model van de Donut economie.
Onze focus op alsmaar economische groei stamt van het gedachtegoed van de Klassieke economische theorieën: van Smith tot aan Marx en van Keynes tot aan Friedman (en alles daartussen). Eén ding hadden deze economische Meesters en hun theorieën gemeen: de constante honger naar economische groei. Op de theorieën van deze beste heren, die stammen uit de 19e eeuw, is ons huidige economische stelsel nog steeds gebaseerd (Tegenlicht, 2017).
En dan is daar een eigenwijze econome uit Groot Brittannië, genaamd Kate Raworth. Zij heeft de klassieke economische theorieën waarop ons huidige economische systeem is berust eens kritisch onder de loep genomen. Raworth heeft zich de vraag gesteld wat het huidige economische systeem ons nou eigenlijk brengt. Of beter gezegd: wat het ons niét brengt.
Zo is er nog steeds veel armoede in de wereld, worden ongelijkheden tussen arm en rijk alsmaar groter en worden we dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van milieuvervuiling en de opwarming van de aarde.
Volgens Raworth komt dit door onze definitie van economisch succes: constante groei. Want als dat onze enige en belangrijkste graadmeter van economische voorspoed is, dan doen andere parameters er niet toe.
Als reactie op de uitdagingen van de 21e eeuw, komt Raworth met een nieuw economisch model: de Donut economie. Een model dat beoogt een positief effect te hebben op en voor iedereen, waar dan ook ter wereld (Tegenlicht, 2017).
De economische theorie van Raworth is vrij simpel: mensen, dieren en de aarde moeten er in passen. Vandaar het idee van de donut, dat symbool staat voor een economie dat nog steeds gebaseerd is op groei, maar dan binnen vastgestelde grenzen (Jinek, 2017).
Afbeelding uit “De Donut-economie van Oxford-onderzoeker Kate Raworth” van Van der Linden, 2010.
De binnenste ring definieert de sociale ondergrens, waarin basisbehoeften opgenomen zijn waar ieder mens recht op heeft. Niemand zou hier buiten mogen vallen. De buitenste ring geeft de grenzen aan onze economie weer, waarbij duurzaamheid en klimaatvriendelijkheid centraal staan (Van der Linden, 2010).
Met deze donut stelt Raworth een alternatieve, circulaire economie voor die ecologisch verantwoord is. Eén met minder ongelijkheid tussen rijk en arm en die bovendien duurzaam is (Tegenlicht, 2017).
Het pleidooi van Raworth doet mij denken aan een van mijn favoriete nummers op dit moment: Everything now van Arcade Fire. In dit nummer wordt de massaconsumptie op de hak genomen. Want waar zijn we nou eigenlijk allemaal mee bezig? We denken amper na over onze toekomst en die van de planeet. Zolang we onze huidige consumptiebehoeftes maar kunnen bevredigen. Want daar meten we ons geluk én succes aan af. Maar als we als individuen en maatschappij op de toekomst voorbereid willen zijn, dan zullen we ons kortetermijn denken moeten omruilen voor langetermijn, en moet geld niet langer onze belangrijkste drijfveer zijn. Want heel eerlijk: uiteindelijk draait het daar toch helemaal niet om?
Everything now, I want it
Everything now, I can’t live without
In mijn volgende blog licht ik verder toe wat de belofte van de Donut economie nou precies inhoudt. Kun je niet wachten? Ik kan je de Tegenlicht documentaire over Raworth’s theorie zeker aanraden.
